İslam tarixində XƏLİFƏLƏR

Əziz oxucu, hər bir ümmətin tarixi olduğu kimi, islam ümmətinin də möhtəşəm, şərəfli tarixi vardır. Bu tarix bizim dinimizim bir hissəsini təşkil etməkdədir. Tarixini, keçmişini bilmək hər bir müsəlman üçün qürur hissi və ibrət dərsidir. Bu məqaləmizdə sizə tarix boyu islam aləminə hökm etmiş xəlifələrin adlarını və hökmranlıq illərini təqdim edəcəyik.

Qeyd edək ki, bu məqalədə biz yalnız xəlifə statusu ilə hökm edən rəhbərləri qeyd etmişik. Ayrı-ayır dövlət şəklində hökm edən rəhbərlər haqqında məlumat verməmişik.

 

Raşidi xəlifələr

(Hicri 11-13, miladi 632-661-ci illər)

1. Əbu Bəkr əs-Siddiq (11-13 hicri; 632-634 miladi)
2. Ömər bin əl-Xəttab (13-23 hicri; 634-644 miladi)
3. Osman bin Əffan (23-35 hicri; 644-656 miladi)
4. Əli bin Əbu Talib (35-40 hicir; 656-661 miladi)
5. əl-Həsən bin Əli (40-41 hicri; 661 miladi)

Əməvi dövləti – 14 xəlifə

(Hicri 41-132, miladi 661-750-ci illər)

1. Muaviyə bin Əbu Sufyan (41-60 hicri; 661-680 miladi)
2. Yezid bin Muaviyə (60-64 hicri)
3. Muaviyə bin Yezid (bir neçə ay)
4. Mərvan bin əl-Həkəm (64-65 hicri)
5. Əbdülməlik bin Mərvan (65-86 hicri)
6. əl-Valid bin Əbdülməlik (86-96 hicri)
7. Süleyman bin Əbdülməlik (96-99 hicri)
8. Ömər bin Əbdüləziz (99-101 hicri)
9. Yezid bin Əbdülməlik (101-105 hicri)
10. Hişam bin Əbdülməlik (105-125 hicri)
11. əl-Valid bin Yezi (125-126 hicri)
12. Yezid bin əl-Valid (bir neçə ay)
13. İbrahim bin əl-Valid (126-127 hicri)
14. Mərvan bin Muhəmməd (127-132 hicri)

Abbasilər dövləti – 37 xəlifə

(Hicri 132-656, miladi 750-1258-ci illər)

1. Əbul Abbas (132-158 hicri)
2. Əbu Cəfər əl-Mənsur (136-158 hicri)
3. Əbu Abdullah əl-Məhdi (158-169 hicri)
4. Musa əl-Hadi (169-170 hicri)
5. Harun ər-Rəşid (170-193 hicri)
6. əl-Əmin bin Harun (193-198 hicri)
7. əl-Məmun bin Harun (198-218 hicri)
8. əl-Mutəsim bin Harun (218-227 hicri)
9. əl-Vasiq Billəh (227-232 hicri)
10. əl-Mutəvəkkil Aləllah (232-247 hicri)
11. əl-Muntəsir Billəh (247-248 hicri)
12. əl-Mustəin Billəh (248-252 hicri)
13. əl-Mutəzz Billəh (252-255 hicri)
14. Əbu İshaq əl-Məhdi (255-256 hicri)
15. Əbul Abbas əl-Mutəmid (256-279 hicri)
16. əl-Mutədid Billəh (279-289 hicri)
17. əl-Muktəfi Billəh (289-295 hicri)
18. əl-Muqtədir Billəh (295-317 hicri)
19. Əbul Fadl (317-320 hicri)
20. Əbul Mənsur əl-Qahir (320-322 hicri)
21. ər-Radi Billəh (322-329 hicri)
22. Əbul Abbas əl-Muttəqi Billəh (329-333 hicri)
23. əl-Mutiu Lilləh (334-363 hicri)
24. ət-Taiu Lilləh (363-381 hicri)
25. əl-Qadiru Billəh (381-422 hicri)
26. əl-Qaimu Biəmrilləh (422-467 hicri)
27. əl-Muqtədi Billəh (467-487 hicri)
28. əl-Mustəzhiru Billləh (487-512 hicri)
29. əl-Mustərşidu Billəh (512-529 hicri)
30. ər-Raşidu Billəh (529-530 hicri)
31. əl-Muttəqi Liəmrilləh (530-555 hicri)
32. əl-Mustəciru Billəh (555-566 hicri)
33. əl-Mustədiu Billəh (566-575 hicri)
34. ən-Nasir Lidinilləh (575-622 hicri)
35. əz-Zahiru Biəmrilləh (622-623 hicri)
36. əl-Mustənsiru Billəh (623-640 hicri)
37. əl-Mutəsimu Billəh (640-656 hicri)

 

Osmanlı dövləti – 37 xəlifə

(hicri təqvimi ilə 698-1342, milad təqvimi ilə 1299-1924 illəri əhatə edir)

1. Osman Qazi Ərtoğrul oğlu (698-726 hicri; 1299-1324 miladi)
2. Orxan Qazi Osman oğlu (726-763 hicri; 1324-1361 miladi)
3. Birinci Murad Orxan oğlu (763-791 hicri; 1360-1389 miladi)
4. İldırım Bəyazid (791-804 hicri; 1389-1402 miladi)
5. Birinci Mehmed Çələbi (816-824 hicri; 1413-1421 miladi)
6. İkinci Murad (824-855 hicri; 1421-1444 miladi)
7. Fateh ləqəbli İkinci Mehmed (855-886 hicri; 1444-1446, qısa fasilədən sonra yenidən xəlifə seçilir və uzun illər (1451-1481 miladi) xəlifə olur.)
8. İkinci Bəyazid (886-918 hicri; 1481-1512 miladi)
9. Birinci Səlim (918-926 hicri; 1512-1520 miladi)
10. Süleyman Qanuni (926-974 hicri; 1520-1566 miladi)
11. İkinci Səlim (974-982 hicri; 1566-1574 miladi)
12. Üçüncü Murad (982-1003; 1574-1595 miladi)
13. Üçüncü Mehmed (1003-1012 hicri; 1595-1603 miladi)
14. Birinci Əhməd (1012-1026 hicri; 1603-1617 miladi)
15. Birinci Mustafa (1026-1027 hicri; 1617-1618 miladi)
16. İkinci Osman (1027-1031 hicri; 1618-1622 miladi)
17. Dördüncü Murad (1032-1049 hicri; 1623-1640 miladi)
18. İbrahim Əsəbi (1049-1058 hicri; 1640-1648 miladi)
19. Dördüncü Mehmed (1058-1099 hicri; 1648-1687 miladi)
20. İkinci Süleyman (1099-1102 hicri; 1687-1691 miladi)
21. İkinci Əhməd (1102-1106 hicri; 1691-1695 miladi)
22. İkinci Mustafa (1106-1115 hicri; 1695-1703 miladi)
23. Üçüncü Əhməd (1115-1143 hicri; 1703-1730 miladi)
24. Birinci Mahmud (1143-1168 hicri; 1730-1754 miladi)
25. Üçüncü Osman (1168-1171 hicri; 1754-1757 miladi)
26. Üçüncü Mustafa (1171—1187 hicri; 1757-1774 miladi)
27. Birinci Əbdülhəmid (1187-1203 hicri; 1774-1789 miladi)
28. Üçüncü Səlim (1203-1222 hicri; 1789-1807 miladi)
29. Dördüncü Mustafa (1222-1223 hicri; 1807-1808 miladi)
30. İkinci Mahmud (1223-1255 hicri; 1808-1839 miladi)
31. Birinci Əbdülməcid (1255-1277 hicri; 1839-1861 miladi)
32. Əbdüləziz əş-Şəhid (1277-1293 hicri; 1861-1876 miladi)
33. Beşinci Murad (1293-1293 hicri; 1876-1876 miladi)
34. İkinci Əbdülhəmid (1293-1327 hicri; 1876-1909 miladi)
35. Beşinci Mehmed Rəşad (1327-1336 hicri; 1909-1918 miladi)
36. Altıncı Mehmed Vahid (1336-1341 hicri; 1918-1922 miladi)
37. İkinci Əbdülməcid (1341-1342 hicri; 1922-1924 miladi) İslam xəlifələrinin sonuncusudur.

Osmanlı xilafətinin süqutu ilə islam dünyası müstəmləkə təcavüzlərinə məruz qaldı. Sonradan ölkə halında müstəqillik əldə edərək ayrı-ayrı dövlətlərə bölündü.

 

Feqih.com heyəti